36- باب حرمت تبعیض بین فقیر و ثروتمند در نحوه سلام کردن و وجوب رعایت مساوات بین آن دو

1-[171] امام رضا (ع) فرمود: هر کس فقیر مسلمانى را ملاقات کند و به گونه‏اى بر او سلام نماید که با سلام بر ثروتمند فرق داشته باشد در روز قیامت خدا را در حالى ملاقات مى‏کند که خدا بر وى خشمگین است.

2-[172] حجّال گوید: به جمیل بن درّاج گفتم آیا پیامبر خدا (ص) فرمود:

زمانى که بزرگ قومى نزد شما آمد او را احترام کنید؟ جمیل گفت: آرى، پیامبر فرموده است. از جمیل پرسیدم: [در این حدیث‏] منظور از شریف کیست؟ پاسخ داد:

از امام صادق (ع) در این باره پرسیده‏ام، آن حضرت فرمود: منظور از شریف در این حدیث شخص ثروتمند است.

37- باب استحباب شکرگزارى خدا براى نعمت اسلام و تندرستى‏

1-[173] امام جعفر صادق (ع) از پدرانش نقل کرده است: پیامبر (ص) فرمود: هر کس یهودى یا مسیحى یا زردشتى یا یکى از غیر مسلمانان را ببیند بگوید:

«سپاس خدایى را که مرا بر تو فضیلت داد و اسلام را دین من و قرآن را کتابم و محمّد (ص) را پیامبر، و حضرت على (ع) را امام و پیشواى من، و مؤمنین را

برادرانم، و کعبه را قبله من قرار داده است» خدا بین آن مؤمن و غیر مسلمان در دوزخ هرگز جمع نکند.

2-[174] امام جعفر صادق (ع) فرمود: هر کس آفت زده‏اى (مانند جذامى و امثال آن) یا مثله شده یا گرفتارى را ببیند مخفیانه بطورى که او نشنود سه مرتبه بگوید:

«سپاس خدایى را که مرا سلامت داشت از آن چه تو را بدان مبتلا ساخته است، و اگر خدا مى‏خواست مى‏توانست مرا نیز گرفتار سازد» هرگز آن بلا به او نرسد.

38- باب لزوم بلند سلام کردن و پاسخ دادن به نحوى که مخاطب بشنود

1-[175] امام صادق (ع) فرمود: هر گاه کسى سلام مى‏کند بلند سلام کند و نگوید سلام کردم اما پاسخ ندادند، شاید نشنیده باشند، جواب سلام را نیز باید بلند گفت تا آن مسلمان سلام‏کننده نگوید: پاسخ سلام مرا نگفتند.

39- باب نحوه سلام گفتن و استحباب انتخاب کلمات مناسب‏

1-[176] حسن بن منذر گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که مى‏فرمود: کسى که بگوید:

«السلام علیکم»

براى او ده حسنه، و کسى که بگوید:

«سلام علیکم‏

و رحمة اللَّه‏

» برایش بیست حسنه، و هر که بگوید:

«سلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته»

برایش سى حسنه است.

2-[177] امام صادق (ع) نقل کرده است که امیر المؤمنین (ع) فرمود: کراهت دارد انسان بگوید:

«حیّاک اللَّه»

(خدا تو را زنده بدارد) سپس ساکت شود مگر آن که پس از آن، سلام کند.

3-[178] عمّار ساباطى در باره نحوه سلام کردن زنان از امام صادق (ع) سؤال کرد و امام فرمود: زن بگوید:

«علیکم السّلام»

و مرد پاسخ دهد:

«السّلام علیکم»

. 4-[179] وهب یمانى در حدیثى نقل کرده است که: خدا به آدم فرمود: به جانب این گروه از فرشتگان برو و به آنان بگو

«السّلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته»

(سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد). حضرت آدم بر آنان سلام کرد، ملائکه پاسخ دادند:

«و علیک السّلام و رحمة اللَّه و برکاته»

. چون به حضور پروردگار خویش برگشت، پروردگار تبارک و تعالى به او فرمود: این درود تو و فرزندانت تا روز قیامت در بین آنها باقى مى‏ماند.

40- باب استحباب تکرار سلام تا سه مرتبه در صورت عدم دریافت پاسخ و اجازه ورود

1-[180] امام محمد باقر (ع) فرموده است که: امیر المؤمنین (ع) به مردى از طایفه بنى سعد فرمود: آیا در باره خود و فاطمه برایت سخن نگویم؟ تا این که فرمود: یک روز صبح زود در حالى که هنوز در رختخواب بودیم پیامبر به نزد ما آمد و فرمود:

«السلام‏

علیکم»

ما سکوت کردیم و حیا نمودیم از جایمان بلند شویم، سپس فرمود:

«السلام علیکم‏

» باز هم سکوت کردیم، مجددا فرمود:

«السلام علیکم»

ترسیدیم اگر پاسخ سلام حضرت را ندهیم برگردد، و این عادت آن حضرت بود که سه مرتبه سلام مى‏کرد و اگر اجازه ورود به وى داده نمى‏شد برمى‏گشت، پس گفتیم‏

«و علیک السّلام» یا رسول اللَّه‏

، داخل خانه شوید، حضرت داخل شدند، سپس تسبیح حضرت فاطمه را پیامبر براى آن دو در موقع خوابیدن مانند تعقیبات نماز بیان فرمود.

2-[181] امام صادق (ع) در حدیث دوازده درهمى که (حضرت رسول (ص) به علىّ (ع) دادند تا براى آن حضرت پیراهن بخرد) فرمود که پیامبر خدا (ص) به کنیزى که (چهار درهم صاحبش را گم کرده بود) فرمود: جلو من حرکت کن و مرا به سوى خانواده‏ات راهنمایى کن، پیامبر چون به در خانه رسید، فرمود:

«السلام علیکم»

پاسخ ندادند، دو مرتبه سلام کرد، پاسخ ندادند، براى سوّمین بار که سلام کرد گفتند: «اى رسول خدا سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد». پیامبر (ص) سؤال فرمود: چرا بار اوّل و دوّم جواب سلام را ندادید، گفتند: اى رسول خدا ما سلام شما را شنیدیم ولى دوست داشتیم بیشتر بشنویم ...

41- باب استحباب مورد خطاب قرار دادن یک مؤمن با ضمیر جمع در موقع سلام کردن و دعا براى او در هنگام عطسه و غیر آن‏

1-[182] امام صادق (ع) فرمود: در سه مورد فرد به صورت جمع خطاب مى‏شود:[183]

1- در موقع عطسه که مى‏گویى‏

«یرحمکم اللَّه»

اگر چه کسى با وى نباشد. 2- در سلام کردن مى‏گویى‏

«السّلام علیکم»

. 3- هنگام دعا براى دیگران مى‏گویى:

«عافاکم اللَّه»

. 2- مانند این حدیث در خصال نیز نقل شده است.

42- عدم استحباب سلام بر کسى که همراه جنازه است یا به نماز جمعه مى‏رود یا در حمّام است‏

1-[184] امام صادق (ع) فرمود: بر سه کس سلام لازم نیست 1- بر کسى که با جنازه همراه است 2- بر آن که به نماز جمعه مى‏رود 3- بر کسى که داخل حمّام باشد.

43- باب چگونگى پاسخ سلام دادن به حاضر و غایب‏

1-[185] امام باقر (ع) فرمود که: امیر المؤمنین علیه السلام بر قومى گذشت و بر آنان سلام کرد، آنها پاسخ دادند «سلام و رحمت و برکات و مغفرت و خشنودى خدا بر تو باد». حضرت به آنان فرمود: بر ما بدان گونه که فرشتگان به پدر ما ابراهیم (ع) سلام کرده‏اند سلام کنید. آنان به حضرت ابراهیم (ع) گفتند «رحمت و برکات خدا بر شما اهل بیت».

2-[186] حکم بن عیینه گوید: روزى در خدمت امام باقر (ع) بودم و خانه پر از جمعیّت بود که پیرمردى آمد و بر در خانه ایستاد و گفت: «السّلام علیک یا ابن رسول اللَّه و رحمة اللَّه و برکاته» (اى پسر رسول خدا سلام و رحمت خدا و برکات او بر تو باد) و ساکت شد. امام باقر (ع) فرمود:

«و علیک السّلام و رحمة اللَّه و برکاته»

. سپس به مردم سلام کرد و همه جواب سلام او را دادند.

3-[187] ابو کهمش گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم عبد الله بن ابى یعفور شما را سلام رساند، امام فرمود:

«و علیک و علیه السّلام»

(بر تو و بر او سلام باد)، هر گاه عبد اللَّه را دیدى به او سلام برسان.

4-[188] امام محمد باقر (ع) فرمود: فرشته‏اى از خدا درخواست کرد که قدرت شنوایى دعاى بندگان خویش را به او ببخشد، خدا دعاى وى را مستجاب کرد و از آن زمان هر مؤمنى که مى‏گوید:

«صلى اللَّه على محمّد و آله و سلّم»

(درود و سلام خدا بر محمّد و آل او)، آن فرشته در پاسخ مى‏گوید:

«و علیک السّلام»

سپس آن فرشته به پیامبر (ص) عرض مى‏کند فلانى بر شما درود فرستاد، رسول خدا در جواب مى‏فرماید «و درود بر او باد».

5-[189] امام باقر (ع) فرمود: روزى حضرت على (ع) در رحبة (محله‏اى در کوفه) نشسته بود و مردم دور او جمع بودند که مردى بلند شد و گفت: «السلام علیک یا امیر المؤمنین و رحمة اللَّه و برکاته» (سلام و رحمت و برکات خدا بر تو اى پیشواى مؤمنان) حضرت به او نگاه کرد و فرمود:

«و علیک السّلام و رحمة اللَّه و برکاته»

، تو کیستى؟ آن مرد خود را معرّفى کرد سپس سؤالات خود را مطرح کرد که از جمله آنها ده سؤال بود که هر کدام از دیگرى دشوارتر بود.

6-[190] پیامبر (ص) فرمود: ناقص کردن نماز یا سلام جایز نیست، امّا نقصان نماز ناتمام گذاشتن رکوع یا سجود و نقصان توقّف در رکعت دیگر مى‏باشد، و نقصان در سلام آن است که در سلام کردن بگوید

«السّلام علیک»

و یا در پاسخ سلام بگوید

«و علیک»

و نگوید

«و علیکم السّلام»

. 7-[191] علىّ بن ابراهیم در تفسیرش در ذیل قول خداى تعالى که (یا محمّد) «اهلت را به نماز امر کن و بر آن شکیبا باش»[192] گوید: رسول خدا (ص) هر روز هنگام نماز صبح به در خانه حضرت على و فاطمه و حسن و حسین (ع) مى‏آمد و مى‏فرمود:

«السّلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته»

(سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد). آنها مى‏گفتند:

«و علیکم السّلام یا رسول اللَّه و رحمة الله و برکاته»

سپس پیامبر مى‏فرمود: وقت نماز است خدا شما را رحمت کند.

44- باب استحباب مصافحه با مقیم و در آغوش گرفتن مسافر

1-[193] امام صادق (ع) فرمود: کامل شدن سلام و تحیّت براى مقیم، دست دادن و براى مسافر، یک دیگر را در آغوش گرفتن است.

45- باب استحباب سلام کردن کوچک بر بزرگ و جمعیّت کم بر جمعیّت زیاد و عابر بر نشسته و ...

1-[194] امام جعفر صادق (ع) فرمود: باید کوچک بر بزرگ، و عابر بر نشسته، و جمعیّت کم بر جمعیّت زیاد سلام کند.

2-[195] امام صادق (ع) فرمود: وقتى گروهى در مجلسى باشند آنها که وارد مى‏شوند باید سلام کنند.

3-[196] امام صادق (ع) فرمود: عدّه کم بر عدّه زیاد، و سواره بر پیاده، و کسانى که بر استر سوار هستند بر الاغ سوار، و اسب سواران بر استر سواران سلام کنند.

4-[197] ابن بکیر از یکى از دوستانش نقل مى‏کند که شنیدم امام صادق (ع) مى‏فرمود: سواره بر پیاده، و پیاده بر نشسته سلام کند و زمانى که دو گروه یک دیگر را ملاقات نمایند گروه کمتر بر گروه بیشتر، و فرد بر جماعت سلام کند.

5-[198] امام صادق (ع) فرمود: سواره بر پیاده و ایستاده بر نشسته سلام کند.

46- اگر یک نفر از گروهى سلام کند از همه آنها کفایت مى‏کند و نیز کافى است که یک نفر پاسخ دهد

1-[199] امام صادق (ع) فرمود: هر گاه یک نفر از جماعتى سلام کند براى همه آنها کفایت مى‏کند.

2-[200] امام صادق فرمود: اگر یک نفر از گروهى سلام کند براى همه آنها کافى است و نیز اگر یکى پاسخ دهد از دیگران ساقط است.

3-[201] ابن بکیر از یکى از یارانش نقل کرده است که امام صادق علیه السلام فرمود: اگر عدّه‏اى بر جماعتى بگذرند کافى است یکى از آن عدّه بر جماعت سلام کند، و نیز اگر یک نفر جواب دهد کافى است.

4-[202] زید بن اسلم گوید: رسول خدا (ص) فرمود: باید سواره بر پیاده سلام کند، و اگر یک نفر از بین گروهى سلام کند از همه ساقط است.

47- کراهت ترک سلام بر مؤمن حتّى در حال تقیّه‏

1-[203] اسحاق بن عمّار گوید: به سبب تقیّه در مسجد کوفه بر دوستانم سلام نمى‏کردم، چون به خدمت امام صادق (ع) رسیدم به من فرمود: چرا بر دوستانت ستم مى‏کنى و در موقع ملاقات بر آنها سلام نمى‏کنى؟ پاسخ دادم این امر بخاطر تقیّه است، فرمود: وظیفه ندارى بخاطر تقیّه سلام را ترک کنى، بلکه وظیفه تو نشر سلام است، مؤمن وقتى مردم با ایمان را مى‏بیند و بر آنها سلام مى‏کند ملائکه پاسخ مى‏دهند:

«سلام علیک و رحمة اللَّه و برکاته ابدا»

. 48- باب جواز سلام کردن مرد بر زن‏

1-[204] ربعى بن عبد اللَّه از قول امام صادق (ع) گوید: پیامبر خدا (ص) بر زنان‏

سلام مى‏کرد و آنان پاسخ سلام وى را مى‏دادند، امیر المؤمنین (ع) نیز بر زنان سلام مى‏کرد ولى کراهت داشت از این که بر زنان جوان سلام کند، و مى‏فرمود:

مى‏ترسم از این که از صداى آنها مرا خوش آید و از اجرم کاسته شود.

49- باب تحریم سلام کردن بر کفّار و اهل لهو و لعب و امثال آن مگر در حال ضرورت و چگونگى پاسخ دادن به سلام آنان‏

1-[205] امام صادق (ع) از امیر المؤمنین (ع) نقل فرموده است: شما اوّل بر اهل کتاب سلام نکنید، و اگر آنان بر شما سلام کنند بگویید:

«و علیکم»

. 2-[206] امام صادق (ع) فرمود: در پاسخ سلام یهودى و نصرانى مى‏گویى، سلام.

3-[207] امام جعفر صادق (ع) مى‏فرماید: هر گاه یهودى یا مسیحى یا مشرک بر تو سلام کند بگو

«علیک»

. 4-[208] امام محمّد باقر (ع) فرمود: مردى یهودى بر پیامبر (ص) وارد شد و عایشه آنجا بود، یهودى گفت «السّام علیکم» (که معنایش «مرگ بر تو» است).

پیامبر (ص) فرمود:

«علیکم»

، یهودى دیگرى وارد شد و مانند اوّلى سلام کرد، حضرت همان پاسخ را به او دادند، یهودى سوّم وارد شد و مانند دو نفر اوّل سلام کرد، پیامبر همان جواب را به او دادند، عایشه خشمگین شد و گفت: مرگ و غضب و لعنت بر شما باد اى گروه یهود، اى برادران میمونها و خوکها، رسول خدا (ص) به عایشه فرمود: اگر فحش به صورتى مجسّم مى‏شد بد صورتى داشت، نرمش و مدارا بر هیچ چیز نهاده نشده جز این که آن را آراسته، و از هیچ چیز برداشته نشده مگر این که آن را زشت کرده است، عایشه گفت: اى رسول خدا

مگر سخن آنها را نشنیدى که گفتند «السّام علیکم» (یعنى مرگ بر شما). پیامبر فرمود: چرا شنیدم، آیا تو نشنیدى پاسخى را که به آنها دادم، گفتم‏

«علیکم»

(یعنى مرگ بر خودتان).

سپس پیامبر فرمود: هر گاه مسلمانى بر شما سلام کند بگویید:

«سلام علیکم»

. و اگر کافرى سلام کند، بگویید:

«علیک»

. 5-[209] امام جعفر صادق (ع) فرمود: شخصى یهودى به نزد پیامبر (ص) آمد و گفت:

«السّام علیکم»

، پیامبر (ص) فرمود

«علیک»

یاران پیامبر گفتند: او گفت مرگ بر تو، پیامبر (ص) فرمودند: همچنان پاسخ دادم.

6-[210] سماعه گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم اگر مسلمانى نشسته باشد و یهودى یا مسیحى یا مشرکى بر وى سلام کند چگونه باید پاسخ دهد؟ حضرت فرمود: بگوید

«علیکم»

. 7-[211] امام باقر (ع) فرمود: ابو جهل و عدّه‏اى از قریش به نزد ابو طالب آمدند و گفتند: پسر برادر تو [حضرت محمّد (ص)] ما را اذیّت مى‏کند، از او بخواه که از خدایان ما دست بردارد، ما نیز به خداى او کارى نداریم، ابو طالب پیامبر (ص) را خواست، چون پیامبر (ص) وارد شد و دید مشرکین در آن جلسه هستند فرمود:

«السَّلامُ عَلى‏ مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى‏» [و صیغه مخصوص سلام را به کار نبرد].

8-[212] اصبغ بن نباته گوید: از علىّ (ع) شنیدم که مى‏فرمود: شش گروه شایسته سلام نیستند: 1- یهود، 2- نصارى، 3- اهل نرد و شطرنج، 4- اهل مشروبات الکلى و موسیقى، 5- کسانى که فحش دادن به مادران را وسیله شوخى خود قرار مى‏دهند، 6- شاعران [شاعرانى که افراد نالایق را مدح مى‏کنند].

9-[213] امام صادق (ع) نقل مى‏کند که پیامبر (ص) فرمود: شما بر اهل کتاب‏

یعنى یهود و نصارا سلام را آغاز نکنید، و اگر آنها بر شما سلام کنند بگویید:

«علیکم»

و با آنان مصافحه نکنید و با کنیه آنها را صدا نزنید مگر این که مجبور باشید.

50- باب عدم جواز ورود به خانه غیر بدون اجازه و خبر دادن و سلام کردن و ...

1-[214] عبد الرحمن بن ابى عبد اللَّه گوید: از امام صادق (ع) در باره قول خداى عزّ و جلّ: «به خانه‏هایى غیر از خانه‏هاى خودتان وارد نشوید مگر این که مأنوس شوید و بر اهل خانه سلام کنید»[215] پرسیدم، امام فرمود: منظور از استیناس در موقع ورود به خانه صدا را بلند کردن و سلام نمودن است.

2-[216] ابو الصباح گوید از امام محمّد باقر (ع) در باره قول خداى عزّ و جلّ که «چون به خانه‏هایى وارد شوید بر خودتان سلام کنید»[217] پرسیدم، امام فرمود: منظور سلام کردن بر اهل خانه است و آنها که پاسخ سلام او را مى‏دهند، پس این سلام بر او مى‏باشد.

3-[218] امام باقر (ع) فرمود: هر گاه وارد خانه خویش مى‏شوید اگر کسى در خانه باشد بر او سلام کنید، و چنانچه کسى نباشد بگویید

«السّلام علینا من عند ربّنا»

(سلام بر ما از جانب پروردگار ما) چرا که خداى عزّ و جلّ فرمود: «تحیتى با برکت و پاکیزه از نزد خدا است.»[219]

51- باب کسانى که رفت و آمد به خانه آنها شایسته است‏

1-[220] امیر المؤمنین (ع) فرمود: حکماى روزگاران گذشته گفته‏اند: لازم است انسان از روى ده انگیزه رفت و آمد داشته باشد: اوّل خانه خدا براى انجام عبادت و اداى حقّ و واجبات. دوّم- خانه فرمانروایانى که اطاعت آنها در ارتباط با اطاعت خداست، و رعایت حقّشان واجب و منفعتشان فراوان و ضررشان سهمگین است. سوّم- خانه دانشمندانى که علمشان نفع دینى و دنیوى دارد. چهارم- خانه اهل جود و بخشش که اموالشان را براى شکرگزارى خدا و اجر آخرت انفاق مى‏کنند. پنجم- افرادى که از خرد بهره زیادى ندارند و در حوادث و پیش آمدها به آنها نیاز هست و براى رفع گرفتاریها از آنها کمک گرفته مى‏شود. ششم- خانه اشراف و بزرگان که داراى بخشش و مردانگى و حاجت برآورنده هستند. هفتم- کسانى که فکر و اندیشه‏شان و نیز مشورت با آنها باعث رشد فکرى انسان است.

هشتم- برادران ایمانى که پیوند و رعایت حقوقشان واجب است. نهم- دشمنانى که شرّ و دشمنى آنها با مدارا و نرمى کردن و مهربانى نسبت به آنها برطرف مى‏شود. دهم- کسانى که دیدار و گفتگوى با آنها بر ادب و فرهنگ انسان مى‏افزاید.

52- باب استحباب سلام کردن هنگام بلند شدن از مجلس‏

1-[221] امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل فرموده است که هر کس از مجلسى‏

بلند شود و در حال جدا شدن از برادرانش به آنها سلام کند اگر آنها در امر خیرى مشغول بحث و گفتگو باشند او در آن امر خیر شریک است و اگر در امر باطلى مشغول بحث باشند به او گناهى نمى‏رسد.

2-[222] در مکارم الاخلاق از رسول خدا (ص) نقل شده است که هر گاه یکى از شما بخواهد از مجلس خارج شود، سلام کند زیرا سلام اوّل مجلس اولویّتى نسبت به سلام آخر مجلس ندارد.

53- باب جواز سلام و دعا کردن بر ذمّى در صورت نیاز داشتن به او

1-[223] عبد الرّحمان بن حجّاج گوید: به ابو الحسن امام موسى کاظم (ع) عرض کردم: نظر شما در باره مراجعه به پزشکى مسیحى که به او احتیاج دارم چیست، آیا مى‏توانم بر او سلام کنم و برایش دعا نمایم؟ فرمود: آرى ولى دعاى تو به او سود نمى‏رساند.

2-[224] امام رضا (ع) فرمود: به امام صادق (ع) گفته شد چگونه به یهودى و مسیحى دعا کنم؟ امام فرمود: بگو خدا در امور دنیایت برکت دهد.

54- باب جواز مکاتبه مسلمان با اهل ذمّه‏

1-[225] عبد اللَّه بن سنان گوید: از امام صادق (ع) سؤال شد: مردى به یکى از

کارگزاران مهمّ زردشتى نامه مى‏نویسد، آیا جایز است نام او را قبل از اسم خویش بنویسد؟ امام فرمود: به منظور جلب منفعت اشکالى ندارد.

2-[226] ابو بصیر گوید: از امام صادق (ع) سؤال شد: شخصى به فردى زردشتى یا یهودى یا مسیحى یا به کسى که کارگزار و از بزرگان ایالتى از سرزمین اوست نیازى دارد وى با توجّه به احتیاجى که دارد ناچار است به او نامه بنویسد، آیا در نامه‏اش نام آن کافر را بنویسد و براى برآوردن حاجتش بر او سلام کند.

امام فرمود: نوشتن نام او در اوّل نامه جایز نیست ولى در نامه‏ات بر او سلام کن، پیامبر خدا (ص) به پادشاه ایران و روم نامه مى‏نوشت.

55- باب استحباب سلام کردن بر خضر (ع) هر گاه نام وى برده شود

1-[227] حسن بن على بن فضّال گوید: از ابو الحسن علىّ بن موسى الرّضا (ع) شنیدم که مى‏فرمود: خضر آب حیات نوشیده و تا نفخه صور نمى‏میرد، او به نزد ما مى‏آید و بر ما سلام مى‏کند، و صداى او را مى‏شنویم امّا خودش را نمى‏بینیم، هر جا نام او برده شود حاضر است، هر کس از شما نام او را ببرد بر او سلام کند.

56- باب استحباب چشم پوشى و گذشت نسبت به دوستان‏

1-[228] ثعلبة بن میمون گوید: عدّه‏اى در خدمت امام صادق (ع) بودند و امام‏

بر ایشان حدیث مى‏فرمود، یکى از آنان نام شخصى را ذکر کرد و به او بد گفت و نزد امام شکایت کرد، امام فرمود: کجا مى‏توانى کسى را پیدا کنى که در دوستى کامل باشد، و کو مردان کاملا وارسته؟

2-[229] امام جعفر صادق (ع) فرمود: در باره [باطن و جزئیات روحى‏] اشخاص زیاد تحقیق نکن که بى‏دوست باقى خواهى ماند.

3-[230] ضحّاک بن مخلّد گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که: انصاف نیست که از دوستان عدالت کامل را انتظار داشته باشید.....