امّا دوستان خندهرو، تو از معاشرت با آنان لذّت مىبرى و با قطع رابطه از ایشان خود را از این لذت محروم مکن و بیشتر از آنان انتظار نداشته باش و مانند آنها با خوشرویى و خوشزبانى رفتار کن.
4- باب استحباب الف- فاصله هر دو نفر (در مجالس) بویژه به اندازه یک ذراع در تابستان. ب- کمک به نیازمندان و ضعیفان.
1-[2] امام صادق (ع) در توضیح آیه شریفه «ما تو را از نیکوکاران مىبینیم»[3] فرمود: (حضرت یوسف) براى دیگران جا را در مجلس وسعت مىداد و به نیازمند قرض مىداد و به ضعیف کمک مىکرد.
2-[4] از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است که رسول خدا فرمود: براى کسانى که در یک مجلس گرد مىآیند شایسته است که در تابستان بین هر دو نفر به اندازه یک ذراع (تقریبا نیم متر) فاصله باشد تا مزاحم یک دیگر نباشند.
5- باب استحباب گرامیداشت دوستان و نصیحت کردن آنان
1-[5] ابو الحسن امام موسى کاظم (ع) فرمود: وقتى که شخص حاضر است با کنیه و اگر غایب است با نام او را یاد کن.
2-[6] علاء بن فضیل از امام صادق (ع) نقل کرده است که امام باقر (ع) فرمود:
دوستانتان را بزرگ دارید و احترام کنید و به یک دیگر پرخاش نکنید، و به هم ضرر نرسانید و حسد نورزید و از بخل بپرهیزید و بندگان خالص خدا باشید.
6- باب کراهت اخم کردن بر مردم
1-[7] امام باقر یا امام صادق (ع) فرمودند: اخم کردن بر مردم باعث دشمنى است.
7- باب دوستیابى و خو گرفتن با دوستان و پذیرفتن اعتراض آنان
1-[8] محمّد بن یزید گوید: از امام رضا (ع) شنیدم که فرمود: هر کس در راه خدا یک دوست به دست آورد، خانهاى در بهشت به دست آورده است.
2-[9] شیخ صدوق در کتاب مجالس نقل کرده است که لقمان به پسرش
گفت: پسر عزیزم هزار دوست انتخاب کن و هزار دوست هم کم است و یک دشمن نگیر زیرا یک دشمن هم زیاد است.
3-[10] حضرت على (ع) فرمود: بر تو باد به انتخاب دوستان خالص، زیرا هر گاه از آنها کمک بخواهى تکیهگاه و پشتیبان تو هستند.
هزار دوست و همدم زیاد نیست ولى یک دشمن زیاد است. در کتاب «الاخوان» این حدیث از امام صادق (ع) نقل شده است.
4-[11] و آن حضرت از رسول اکرم (ص) نقل مىکند که فرمود: کسى که از پیش توشهاى نفرستد وارد بهشت نمىشود، گفته شد: اى رسول خدا هر کس باید از پیش توشهاى بفرستد؟ فرمود: آرى، برادر دینى یکى از توشههاى اوست 5-[12] امام جعفر صادق (ع) فرمود: دوستانتان را در دنیا زیاد کنید زیرا در دنیا و آخرت سودمند هستند. در دنیا رفع نیازها به آنان وابسته است. اما در آخرت اهل دوزخ مىگویند: «ما شفاعتکننده و دوست نزدیکى نداریم»[13] 6-[14] امام صادق (ع) فرمود: دوستانتان را زیاد کنید، زیرا براى هر مؤمنى دعاى اجابتشدهاى است.
و فرمود: دوست زیاد بگیرید زیرا براى هر مؤمنى حقّ شفاعت است.
و نیز فرمود: برادران مؤمن را زیاد کنید، زیرا براى آنان در نزد خدا در روز قیامت دستى است که به وسیله آن شفاعت مىکنند.
7-[15] سیّد رضى در (نهج البلاغه) گوید: امیر المؤمنین (ع) فرمود: ناتوانترین مردم کسى است که از پیدا کردن دوست عاجز باشد، و ناتوانتر از او آن کسى
است که دوستى پیدا کند و از دست بدهد.
8-[16] در کتاب مجالس شیخ طوسى، امام صادق (ع) از على بن ابى طالب (ع) نقل کرده است که: از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: مؤمن ارجمند و بلند نظر، و منافق فریبکار و فرومایه است، و بهترین افراد با ایمان کسانى هستند که با مؤمنین انس مىگیرند، و آن که با دیگران انس نگیرد و دیگران با او مأنوس نشوند در او خیرى نیست. و نیز حضرت علىّ (ع) فرمود: از رسول خدا شنیدم که فرمود:
بدترین مردم کسى است که مؤمنان را دشمن بدارد و آنها هم او را در قلبشان دشمن بدارند. بدترین مردم افراد سخن چین و کسانى هستند که بین دوستان جدایى مىاندازند، و از مردم عیبجویى مىکنند، خدا در روز قیامت به آنان به نظر رحمت نمىنگرد و مقام آنان را بالا نمىبرد. سپس حضرت على (ع) این آیه را تلاوت فرمود:
«اوست که به نصرت خود و یارى مؤمنان تو را پیروز گردانید، و دلهاى مؤمنان را به یک دیگر مهربان ساخت.»[17] 9-[18] ایّوب بن نوح گوید: امام علىّ النقى (ع) به بعضى از دوستان ما نوشت، فلانى را عتاب کن و به او بگو: وقتى که خدا براى بندهاى خیر و خوبى مىخواهد اگر او را مورد عتاب قرار دهد وى عتاب را مىپذیرد و متنبّه مىگردد.
[1] ( 1)( باب 3): خصال صدوق، ج 1، ص 26؛ مصادقة الاخوان، ص 2؛ اصول کافى، ص 432.
[2] ( 1)( باب 4) اصول کافى، ص 609( حسن المعاشرة).
[3] ( 2)\i« إِنَّا نَراکَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»\E، یوسف/ 78.
[4] ( 3) اصول کافى، ص 621( باب الجلوس).
[5] ( 1)( باب 5:) اصول کافى، ص 626( باب النوادر فی آخر الکتاب).
[6] ( 2) اصول کافى، ص 609( باب حسن المعاشرة).
[7] ( 3)( باب 6:) اصول کافى،( باب حسن المعاشرة).
[8] ( 4)( باب 7:) ثواب الاعمال، ص 83؛ اصول کافى، ص 18.
[9] ( 5) مجالس صدوق، ص 397« م 95».
[10] ( 3) مجالس صدوق، ص 397« م 95»، در آن آمده: هر چه مىتوانى دوستانت را زیاد کن.
[11] ( 4) مصادقة الاخوان، ص 4، در آن آمده، همه ما باید توشهاى پیش بفرستیم.
[12] ( 5) مصادقة الاخوان، ص 18.
[13] ( 6)\i« فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ\E»، شعرا/ 26.
[14] ( 7) مصادقة الاخوان، ص 18.
[15] ( 8) نهج البلاغه، قسمت دوّم، ص 145.
[16] ( 8) مجالس شیخ طوسى، ص 295، در آن آمده: فاجر پست است. و نیز از رحمت خدا دور باد آن که سخن چینى مىکند.
[17] ( 9)«\i هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ، وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ\E»، انفال/ 62.
[18] ( 10) سرائر، ص 471.............ادامه
